کمی از سالروز حادثه‌ی قطار نیشابور که در ۲۹ بهمن سال ۸۲ اتفاق افتاد می‌گذرد. این فاجعه یکی از بزرگترین حوادث ریلی جهان است.
در ساعت۴:۱۰ دقیقه صبح آن روز، یک قطار باری که مقادیر زیادی مواد قابل اشتعال را حمل می‌کرد، به دلیل خطای اپراتور یا خرابی ترمز‌ها از ایستگاه ابومسلم بدون سرنشین شروع به حرکت کرد. سرعت این قطار در بعضی از قسمت های مسیر به دلیل شیب زیاد به بیش از ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت رسیده بود. مسئول ایستگاه بعدی یعنی ایستگاه کاشمر از این مورد با خبر شد و قطار مسافربری‌ای که در خط اصلی راه بود را به یک خط فرعی و امن منتقل کرد و خط اصلی را باز گذاشت تا قطار مورد نظر ما از ایستگاه رد شود و در سر بالایی متوقف شود ولی به دلیل سرعت زیاد، قطار از سر بالایی نیز عبور کرد! خط اصلی ایستگاه بعدی مسدود بود به همین دلیل قطار وارد خط انحرافی شد (آخر خط انحرافی هیچ نیست و یک خط ناتمام به حساب می‌آید) وقتی به انتهای خط انحرافی رسید واگن‌ها مثل یک تصادف زنجیره‌ای به یکدیگر برخورد کردند و باعث شروع آتش‌سوزی شدند.
نیروهای آتش‌نشانی با اطلاع قبلی در ایستگاه خیام حاضر شده بودند و بعد از واژگونی واگن‌ها سریع به سمت آن‌ها حرکت کردند و عملیات اطفای حریق را آغاز کردند. یک تیم هم مسئول خارج کردن افراد محلی از منطقه شد. حجم زیادی از دود سیاه و در دل سیاهی، مقدار کمی دود سفید دیده می‌شد. دود سیاه بر اثر آتش به وجود آمده بود و دود سفید هم احتمال می‌رفت برای مواد داخل واگن‌ها بوده باشد. ماشین‌ها و نیروهای آتش‌نشانی اقدام به اطفای حریق کردند و عملیات اطفای حریق به خوبی در حال انجام بود حتی در عکس‌های برجا مانده از حادثه نیز، ترس چندانی در چهره افراد دیده نمی‌شود.
مدیر کل راه‌آهن خراسان که در همین حادثه شهید شد؛ بعد از اطفای تقریبی حریق باز هم درخواست لودر و ماشین آتش‌نشانی داشت، انگار احتمال چیز دیگه ای را هم می‌داد که مردم از آن بی خبر بودند. ساعت ۹ فرمانده عملیات، اطفای حریق را موفقیت آمیز اعلام می‌کند و در حدود ساعت ۹ و نیم این فاجعه اتفاق افتاد. برای نقل دقیق حجم انفجار؛ باید تصور کنید که یک گودال با قطر ۸۰ متر و ارتفاع ۲۵ متر ایجاد شد و موج انفجار لباس همه افراد در آن محدوده را کند و ماشین‌های آتش‌نشانی و لودرها مچاله شده بودند. بعد از انفجار زلزله ۳٫۵ ریشتری در مشهد ثبت شد و بعدها بحث‌هایی بر سر آن شکل گرفت. موردی که اهمیت دارد عظمت تکانه‌ای است که به وجود آمده و توانسته مشهد که در ۱۰۰ کیلومتری محل وقوع حادثه قرار دارد را مقداری به لرزش آورد. عملیات پاکسازی تا دو سه روز بعد از زمان وقوع حادثه طول کشید. ماشین‌های آتش‌نشانی و چرخ‌های واگن‌ها ۳۰۰ متر دورتر از گودال انفجار پیدا شده بود.
این قطار بنزین، پنبه، گوگرد و کود نیترات آمونیوم حمل می‌کرد. برای درک بهتر باید موادی که حمل می‌شدند را بررسی کنیم:
- بنزین: این ماده قابلیت اشتعال زیادی دارد و درنتیجه سرعت انفجارش بالاست ولی قدرت انفجار کمی داره (سرعت و قدرت انفجار رابطه عکس باهم دارند) و علت آتش‌سوزی اولیه هم بنزین بود.
- پنبه: ماده‌ای است که قابلیت سوختن داره و ممکن است باعث انتشار گازهای سمی هم بشود.
- گوگرد: قابلیت اشتعال ندارد و واکنش پذیری کمی هم دارد.
- نیترات آمونیوم: اول به عنوان کود در صنایع کشاورزی استفاده می‌شد اما امکان استفاده از آن برای ساخت مواد منفجره هم وجود دارد و کاربرد دوم آن به حساب می‌آید.
علت اصلی این انفجار مهیب نیترات آمونیوم بود، این ماده جزو قوی‌ترین مواد منفجره است. این ماده قدرت انفجار بالایی دارد این یعنی قابلیت اشتعال بالایی ندارد و به تنهایی هیچ خطری ندارد. حتی اگر شما تکه‌ای از این ماده را در دستتان نگه دارید اتفاقی نخواهد افتاد. نیترات آمونیوم وقتی کنار یک ماده با قابلیت اشتعال قرار بگیرد خطرناک می‌شود. به طور مثال وقتی در کنار بنزین در حال سوختن قرار بگیرد مطمئنا باعث انفجار می‌شود؛ مانند اتفاقی که در حادثه نیشابور افتاد. در این حادثه آتش گرفتن بنزین و ایجاد آتش‌سوزی باعث شد نیترات آمونیوم که به تنهایی ماده بی‌خطری است منفجر شود و جان ۸۰۰ نفر از هم وطنان عزیزمان را بگیرد.
ویدیو های این حادثه:
قسمت اول
